(Nie)życiowa filozofia?

Co młodemu człowiekowi może dać nauka filozofii?

Wrócę w tym pytaniu do wydarzenia z Aten, kiedy Sokrates zauważył, że to miasto funkcjonuje nieprawidłowo. Zauważył fałsz i zakłamanie, niesprawiedliwe rządy polityków pomijające dobro Ateńczyków, zwrócił uwagę na rozbieżność pomiędzy pięknymi słowami a ich realizacją w życiu, upomniał się o sprawiedliwość, która omijała bogaczy, a źle traktowała ubogich. Zaczął o tym głośno mówić. Wtedy zaczęli się wokół niego gromadzić przyszli studenci filozofii. Geneza tej nauki jest właśnie taka – ludzie zbierali się wokół tego, który mówił prawdę i zastanawiał się nad rozwiązaniem wielu ważnych problemów. Politykom nie spodobała się postawa Sokratesa i zabili go, nie mogąc znieść jego rozważań nt. cnoty, sprawiedliwości i prawdy. Znaleźli fałszywych świadków, umiejętnie poprowadzili dyskusję, aby skazać go bezmyślną większością głosów – Sokrates musi umrzeć.

Lepszego przykładu chyba nie ma. Ten, który myśli i ma swoje zdanie, umie walczyć w słusznej sprawie, często nie pasuje do społeczeństwa. Bywa niebezpieczny dla dyrektora w pracy, dla wykładowcy na uczelni... Znam takie przypadki, gdzie nauczyciel – zamiast się ucieszyć faktem, że zadaje mu się trudne pytania, że jego uczniowie myślą i chcą sensownie dyskutować – staje się punktem rozpoczęcia walki ze studentem, który ma odmienne zdanie niż on sam.

Czy filozofia może w jakikolwiek sposób odmienić człowiekowi życie?

Miałem taki przypadek, że ktoś po wykładach z filozofii poprosił mnie o indywidualną rozmowę na tematy wiary i Boga. To zetknięcie się z myślicielami zrodziło w nim istotne pytania. Czym jest wiara, czym jest sens życia, śmierć, nadzieja... Nie skończyło się tylko na pytaniach. Ta osoba później poprosiła mnie o chrzest. Miałem też do czynienia z anarchistami, którzy cały czas negowali wszystko to, co miało pozytywny wydźwięk. Szanowałem ich odmienne zdanie, nieraz manifestowane bardzo dramatycznie. Przetrzymywałem też ich bunt i agresywność. Po jakimś czasie mojej spokojnej pracy wykładowcy coś do nich zaczęło docierać. Po refleksji te osoby były wdzięczne, że wykład skupił się na konkretach, na poszukiwaniu prawdy, na konkretnych osobowościach żyjących swoimi wartościami. Choćby Sokrates, który wyczuł, że szczęście człowieka zależy od jego cnoty. Umiał to pokazać, chociaż go zabili...

Wydaje mi się, że dzisiaj jest wielu takich współczesnych Sokratesów. Są młodzi ludzie, którzy chcą i żyją piękną hierarchią wartości. Nieraz się potykają, czasami błądzą, ale w dalszym ciągu smakuje im droga pełna sensu i mądrości. Nie chcą żyć „na modę”, „na chwilę”, ale grzebią głębiej w swoim istnieniu, szukając prawdy.

Co Księdzu osobiście daje przygoda z filozofią?

Kiedyś jako młody człowiek czułem się bardzo zagubiony w tym świecie. Wszystko wydawało mi się takie „wielkie”, a ludzie zdawali się być niezwykli i niesamowici, zwłaszcza ci z tytułami i odpowiednią ilością własnych publikacji. Dlatego czułem się jak pyłek wrzucony na ten świat i dlatego moje zdanie, moje odczucia nie mają żadnego sensu. Kiedy czytałem i poznawałem, odkrywałem ze zdumieniem, że często ci ludzie widzą sprawy podobnie jak ja, a niektóre zupełnie inaczej. Oni stawali się dla mnie punktem odniesienia dla rozwijania mojej zdolności poznawczej. Poznawałem różne stanowiska i interpretacje widzenia świata, aby w oparciu o nie ukształtowało się moje indywidualne myślenie i wartościowanie.

Teraz po wielu latach mogę powiedzieć, że filozofia dała mi zrozumieć, że jestem osobą, że chcę szczęścia i prawdy. Nie muszę imitować żadnego filozofa, nie muszę fotokopiować jego życia dla własnych celów. Po prostu mogę sam żyć i utkać me istnienie z tego, co jest dla mnie najważniejsze, a jednocześnie piękne i dobre. Tego mnie nauczyła filozofia. Ta wielość pokazała mi, że sam mogę sobie skomponować pole moich osobistych wartości i mojego szczęścia.

Mówiąc humorystycznie, filozofia przydała się też w nadaniu imienia dla psa...

Cóż, studenci nazwali mojego psa Platon...

Twitter