Miłość ojczyzny

Problem wychowania patriotycznego był dla ks. Bosko nie lada wyzwaniem. Aby to zrozumieć, wystarczy choćby w wielkim skrócie zarysować kontekst polityczny, w jakim przyszło mu działać, zwłaszcza po okresie Wiosny Ludów. Włochy były wtedy zlepkiem kilku niezależnych od siebie państw, pozostających pod okupacją austriacką. Do 1848 roku dosyć powszechne były nadzieje na pokonanie okupanta i zjednoczenie rozbitych dzielnic pod przywództwem Piusa IX. Kiedy jednak ten uznał, że nie może prowadzić wojny przeciw katolickiej Austrii, sympatie ludzi nie tylko obróciły się przeciw niemu, ale też przeciw Kościołowi. Ster procesu wyzwolenia i jednoczenia Włoch przejęli politycy liberalni o wyraźnym nastawieniu antykościelnym. Zwłaszcza w Piemoncie Kościół bardzo ucierpiał, tracąc majątki, instytucje charytatywne, klasztory, szkoły i ochronki. Mimo to proces jednoczenia następował wielkimi krokami. Zakończył się w latach siedemdziesiątych XIX w. zajęciem papieskiego Rzymu przez oddziały włoskie.

Cała ta sytuacja nie mogła pozostawać bez wpływu na ludzi wierzących. W ich sumieniach rozgrywał się bardzo bolesny dylemat: opowiedzieć się za Kościołem, papieżem, wiarą, to znaczy za Chrystusem, czy też za wolnością, niezawisłością, nowym, własnym państwem. Ludzie pytali: mamy być wierzącymi czy patriotami? Najboleśniejsze było to, że w powszechnym mniemaniu obie postawy stanęły do siebie w opozycji i właściwie się wykluczały.

Tymczasem ks. Bosko nawet w tej sytuacji zdołał wyjść obronną ręką. Zaproponował wychowanie młodych na „dobrych chrześcijan i uczciwych obywateli”. Pragnął wychowywać ludzi tradycyjnie wierzących i jednocześnie otwartych na znaki czasu. Człowiek tradycyjnie wierzący, to chrześcijanin (dobry) zatroskany przede wszystkim o własne zbawienie, gotowy służyć Bogu, świadomie – zgodnie z wymogami własnego powołania – obecny w Kościele, zaangażowany w praktyczną służbę bliźniemu, zawsze optymista. Ale ks. Bosko nie był religijnym fundamentalistą. Jego „dobry chrześcijanin” – z samego faktu bycia takim – służył dobru państwa. Dlaczego? Bo według ks. Bosko nie może istnieć prawdziwa cywilizacja, dobre państwo, jeśli nie ma w nim autentycznej moralności. Ta zaś możliwa jest tylko wtedy, gdy w państwie jest obecna prawdziwa religia, a tą jest katolicyzm. W przekonaniu ks. Bosko nie może istnieć dobre państwo, autentyczna cywilizacja, poza wpływami katolicyzmu. I właśnie dlatego przez konsekwentne bycie tym, kim są, jego „dobrzy chrześcijanie” służą dobru państwa. Oni są patriotami, bo przecież nie można mieć wątpliwości co do tego, że wierząc, szukają dobra swej ojczyzny. Co więcej, czynią to bez zajmowania pozycji stricte politycznych i wstępowania do jakiejś partii. Po prostu wiara każe kochać im ojczyznę.

Rozważanie pochodzi z książki pt. „Słówka nieokrojone” ks. Marka T. Chmielewskiego.

Twitter