Halloween w polskim zaścianku

Na ile ta sarmacka tradycja jest jeszcze obecna w dzisiejszych czasach?

Kiedy śpiewamy pieśni kościelne, najczęściej uchodzi naszej uwadze, że jedna piąta z nich sięga czasów Sarmacji. Są pośród nich pieśni Kochanowskiego, trzystuletnie kolędy, Godzinki i późnobarokowe, sarmackie Gorzkie Żale. I one nas kształtują, bo ich słowa są wciąż obecne w języku potocznym, rozpoznawalne, nadają koloryt naszemu myśleniu. Także, kiedy mówimy „pan” hydraulik, „pan” listonosz, „pan” wojewoda to jest to pewna pozostałość kultury sarmackiej, tej szlacheckiej. To jest nasza odrębność, a jako odrębność jest naszym bogactwem. Bogactwem odrębności na europejskim tle.

Z którego powinniśmy być dumni?

Trzeba się chwalić tym, co dobre i trzeba pielęgnować to, co nadaje nam naszą odrębność w Europie. I nie martwić się, że niektóre elementy kultury polskiej zapożyczyliśmy skądinąd... Bo zawsze w każdej kulturze były i są obecne – mieszając się – swojskość i obcość; z nich rodziła się oryginalność każdej z kolejnych epok. Ważne, żeby była to oryginalność, a nie kopia cudzej kultury...

Można było np. wziąć choinkę od Niemców.

Choinka została naturalizowana w Polsce. Od czasu do czasu słyszymy, jak kulturoznawcy akcentują, że to niemiecki zwyczaj przyjęty przez Polaków... I co z tego? I my mamy swoje osiągnięcia w kulturowym „eksporcie”. Na przykład nasza czapka ułańska – znana była w całej Europie, także w dawnym wojsku niemieckim.

Ale czy dawne obyczaje mogą być dzisiaj jeszcze atrakcyjne?

Mogą! Ale nie mieszajmy dwu zjawisk. Z jednej strony trzeba bronić żyjącej jeszcze w nas kultury tradycyjnej, z drugiej jednak trzeba wciąż na nowo przekładać przesłanie naszej wiary na nową, współczesną kulturę – tak elitarną, jak i masową. Tak, aby nasze obyczaje były żywe w dobrym tego słowa znaczeniu. Kilka lat temu dostałem propozycję napisania scenariusza widowiska plenerowego o księciu Przemyśle i jego żonie Ludgardzie. Napisałem je rymem. Wśród niektórych organizatorów pojawiły się wątpliwości, czy ktoś będzie chciał tego słuchać, że to za tradycyjne, za trudne, nie dla masowej publiczności. Guzik prawda. Okazało się, że na Wzgórze Przemysła w Poznaniu – gdzie widowisko zostało zaprezentowane – przyszło dwukrotnie kilka tysięcy widzów. Ludzie łakną własnej historii i tradycji. Nie bójmy się ich. Tylko dzięki nim może powstawać oryginalna, nowoczesna polska kultura, która nie będzie tylko małpowaniem kultur obcych, a niestety takim małpowaniem, jak na razie, jest organizowanie „polskiego” halloween.

Twitter