Halloween w polskim zaścianku

Są jakieś sposoby na niepoddawanie się temu?

Jest bardzo prosta recepta. Trzeba głośno mówić, że się jest chrześcijaninem. I rozumnie, konsekwentnie reagować w sytuacjach, które nas bolą. Parę lat temu, wraz z kilkorgiem innych rodziców, sprzeciwiłem się organizacji zabawy z okazji halloween w szkole naszych dzieci. Wychowawczyni, z którą wcześniej świetnie się współpracowało – osoba wierząca i bardzo „w porządku” – od razu wycofała się z pomysłu zabawy, ale była naszą reakcją całkowicie zaskoczona. Wcześniej do głowy jej nie przyszło, że komuś może taka niewinna zabawa przeszkadzać... I gdybyśmy nie zaprotestowali, to przypieczętowalibyśmy tę sytuację. A tak zasiana została chociaż wątpliwość i ktoś o czymś się dowiedział, coś przemyślał.

Co decyduje o tym, jakie zwyczaje są dobre, a jakie złe?

Po pierwsze, ich treść moralna. Ale po wtóre – tak bezpośrednio – kontekst kulturowy czy historyczny, bo on niekiedy istotnie zmienia w czasie to, co nasze obyczaje ze sobą niosą, niosły i będą nieść. Zmieniają się bowiem warunki, w których żyją chrześcijanie, a wtedy ich zachowania nabierają innych znaczeń. Proszę na przykład zobaczyć, jak wiele naszych zachowań jest dziś odbieranych inaczej niż przed drugim soborem watykańskim. Ktoś, kto dziś uważa się za tradycjonalistę, w czasach przed soborem mógłby być określony (niesłusznie) jako modernista lub, ba, nawet skandalista – gdyby oceniano go wyłącznie po zewnętrznym zachowaniu, stroju, mowie.

Są jednak rzeczy, które pozostają niezmienne.

Oczywiście! Mówiąc o kontekście, mam przecież na myśli pewne elementy obyczaju, nie zaś nauczanie doktrynalne i moralne Kościoła, które zasadniczo pozostaje takie samo.

Przypomina Pan Polakom, że tkwi w nich Sarmata, który łączy chrześcijaństwo z miłością do Ojczyzny. Bóg i Ojczyzna zawsze idą w parze?

Czym innym jest wiara i Kościół, czym innym patriotyzm i naród, choć są one ze sobą ściśle powiązane. Kościół jest wieczny, naród nie. Ale wiary inaczej się nie wyraża i nie przenosi, jak przez kulturę, a my jesteśmy zakorzenieni w naszej narodowej tradycji – w tej tradycji, w której po polsku modlimy się, śpiewamy Panu Bogu, ale i tworzymy poezję, prawo, państwo. Dla nas te korzenie to Sarmacja. Ona jest przez nas organicznie kontynuowana.

Niestety wielu Polaków nawet nie wie dziś, co to jest Sarmacja...

Tradycja sarmacka to tradycja pierwszej Rzeczpospolitej. Naszą rzeczpospolitą szlachecką nazywano i w Europie, i w Polsce – Sarmacją. To była nazwa szlachetna – podobnie Francję określano mianem Galii. W ramach Sarmacji pojawiła się w XVI wieku pierwsza polska formacja kulturowa, z której bezpośrednio wyrastamy – kultura sarmacka. Jeśli chcemy istnieć na mapie Europy, powinniśmy mieć świadomość, czego jesteśmy kontynuatorami. Może ktoś powiedzieć, że dziedzictwo sarmackie tkwi w nas także negatywnie. Tak. Bynajmniej nie bronię tego, co było w Sarmacji złe. Ocena – to inna sprawa. Ale przecież czy ktoś miał złego czy dobrego ojca, powinien po prostu wiedzieć, kto był jego ojcem.

Twitter