Filmoteka młodego człowieka

Upragniona „zapchajdziura”

Wystarczy, że nauczyciel zapowie lekcję, podczas której będzie wyemitowany film, a uczniowie mogą odetchnąć z ulgą. Przynajmniej jedną godzinę będą mieli „z głowy”, a to nieczęsto się zdarza. 45 minut wolnego czasu i to w sprzyjających warunkach, bowiem dla komfortu oglądalności pewnie rolety będą opuszczone, a i belfer przecież też będzie zajęty wpatrywaniem się w ekran. Jeśli szczęście dopisze, to może seans przeciągnie się i na następną lekcję. Wystarczy tylko zbyt głośno nie przeszkadzać i będzie można zająć się własnymi sprawami. Nieodrobionym zadaniem domowym, powtarzaniem materiału do najbliższej klasówki, grą w telefonie komórkowy, a uzależnieni od snu z pewnością z wdzięcznością skorzystają z darmowego czasu na drzemkę.

Tak z perspektywy ucznia zazwyczaj wyglądają lekcje języka polskiego czy innych przedmiotów poświęcone na oglądanie filmu. I nie ma się czemu dziwić, bo edukacja filmowa w szkole najczęściej ogranicza się do oglądania ekranizacji lektur szkolnych, i to w przypadku, gdy polonista podejrzewa, że jego podopieczni nie przeczytali w całości tekstu. Ekranizacja filmowa lektury ma choć odrobinę przybliżyć im tematykę książki. Zdarza się, że takie lekcje odbywają się w dusznych salach audiowizualnych, niejednokrotnie bez słowa komentarza. Często, zwłaszcza w tzw. ślepym okresie w semestrze, tuż przed świętami, maturami czy u progu wakacji, organizuje się też grupowe wyjścia do kina, bez uprzedniej oceny i weryfikacji wartości artystycznych, jakie film prezentuje.

W przestrzeni polskiej szkoły film nie funkcjonuje jako równorzędne narzędzie edukacyjne. Przeciwnie, traktowany jest jako coś gorszego, a nawet jako „zapchajdziura”. Co więcej, przyjęło się sądzić, że forma obrazkowa jest właściwym substytutem tekstu, zwłaszcza dla osób o niższych ambicjach.

Nowe podejście

Nie ulega wątpliwości, że część środowiska nauczycielskiego wciąż odnosi się do filmu z dużym dystansem. Nie pomagają im również wydawcy podręczników szkolnych, bowiem ze świecą szukać w nich wzmianek kinematograficznych. – Nikt chyba nie wątpi, że film jest częścią narodowej kultury, a polska kinematografia na tle światowej predysponuje film do aktywnego włączenia go do procesu dydaktycznego – przekonuje Anna Nowacka, polonistka. Pewnym utrudnieniem jest, co należy przyznać, niewystarczająca wiedza nauczycieli na temat filmu jako narzędzia dydaktycznego. Zajęcia z filmoznawstwa, choć pojawiają się w programach studiów np. polonistycznych, jednak w rzeczywistości nie pozwalają nauczycielom swobodnie prowadzić lekcji i nie wpaść w pułapkę skupienia się jedynie na treści obrazu. Jak przyznaje Anna Nowacka, lekcje języka polskiego, podczas których korzysta z ekranizacji filmowych, wykraczają poza przyjęty schemat nauczania. Wymagają od nauczyciela zaangażowania, zarówno podczas przygotowywania scenariusza lekcji, jak i podczas jej trwania.

Taka lekcja nie musi sprowadzać się jedynie do projekcji. Nowe możliwości kreacyjne stwarza nauczycielowi np. samodzielne nakręcenie filmu przez uczniów. Za pomocą powszechnie dziś dostępnych amatorskich kamer wideo można realizować krótkie sekwencje, stanowiące ćwiczenia w zakresie posługiwania się językiem ujęć filmowych. Nakręcenie krótkiej sceny filmowej, która będzie powiązana tematycznie z lekcją, może stać się ciekawym wyzwaniem. Dodatkowo, dzięki takiej formie omawiania lektury, uczniowie na długo zapamiętają jej treść. – Podczas przekładania tekstu na język filmu konieczna jest wizualizacja, a więc uruchomienie wyobraźni, a o to przecież nam chodzi – dopowiada Nowacka.

Twitter